W drugiej połowie 2019 roku upłynie dokładnie dekada od momentu wbicia pierwszej łopaty na budowie kanalizacji sanitarnej w Gostyni. Działania gminy w tym zakresie rozpoczęły się jesienią 2009 roku od umiejscowionej w pobliżu gminnej oczyszczalni ścieków ul. Tęczowej, nieco ponad dwóch kilometrów sieci i kilkunastu przydomowych przepompowni. Z biegiem lat zasięg sieci rozwijano o kolejne ulice i domy, tak aż do osiągnięcia w roku 2018 roku obszaru tzw. aglomeracji. Obecnie do skanalizowania pozostają pojedyncze nowe budynki w ramach aglomeracji oraz cały teren położony poza aglomeracją, czyli przede wszystkim zachodnia część Gostyni – objęta od kilku lat wieloma inwestycjami mieszkaniowymi. W związku z zainteresowaniem mieszkańców, przygotowaliśmy krótkie podsumowanie ostatnich lat budowy kanalizacji, a także sprawdziliśmy, jakie są plany gminy względem terenów jeszcze nieskanalizowanych.
W zasięgu ponad połowa
Działania związane z budową kanalizacji sanitarnej w Gostyni zapoczątkowane w 2009 roku, zostały poprzedzone przez prace nad sporządzeniem koncepcji skanalizowania miejscowości, a później wykonaniem pełnej dokumentacji projektowej. Na tym etapie zdecydowano, że ze względu m.in. na ukształtowanie terenu, rozległą zabudowę, przyszłe koszty i stosunkowo małą inwazyjność, w Gostyni powstanie system kanalizacji ciśnieniowej, oparty o przydomowe studnie pompowe.
Jak przekazała Ewa Taut, kierownik Referatu Gospodarki Komunalnej i Inwestycji w Urzędzie Gminy Wyry, czynności związane z opracowaniem projektu kanalizacji sanitarnej dla miejscowości Gostyń oraz uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, zlecone zostały przez gminę w III kwartale 2007 roku a ukończone w 2010 roku. Przystąpiono do nich przyjmując zasadę, że kanalizacja sanitarna jest projektowana dla istniejących budynków mieszkalnych oraz dla budynków będących już w budowie.
Na podstawie tak przygotowanej dokumentacji, w kolejnych latach, a także w miarę dostępnych środków finansowych, etapami wcielano ten projekt w życie. W ramach inwestycji przeprowadzonych w latach 2009-2018, wybudowano sieć obejmującą teren od ul. Tyskiej na wschodzie miejscowości, po ul. Akacjową w zachodniej części miejscowości, czyli ponad połowę Gostyni. Pierwsza nitka sieci kanalizacyjnej powstała przy ul. Tęczowej (2009), a ostatnio oddana do użytku część została zrealizowana przy ul. Miarowej (2018). Na wykonanie tych inwestycji wydatkowano środki własne gminy, a także środki pozyskane z funduszy unijnych i krajowych.
„Na dzień dzisiejszy Gmina zakończyła realizować kanalizację sanitarną w obszarze Aglomeracji, która została ustanowiona Uchwałą Nr V/7/18/2015 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 13 kwietnia 2015” – informuje kierownik GKI.
| Obszary Gostyni objęte budową kanalizacji, w podziale na etapy: | ||
|---|---|---|
| I | ul. Tęczowa | 2009 |
| II | ul. Tyska od skrzyżowania z ul. Tęczową do lasu | 2010 |
| III | ul. Tyska od skrzyżowania z ul. Tęczową do centrum, Fityki, Pszczyńska; ul. Rybnicka od centrum do kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, Brzeźna, Olmy, Zajęcza, Kiełbasy, Bojdoła, Rybczyńskiego, Pszczela | 2011 2012 2013 |
| IV | ul. Łuczników | 2015 |
| V | ul. Rybnicka od kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego do ul. Akacjowej | 2017 |
| VI | ul. Miarowa i werk | 2018 |
| Na podstawie danych Urzędu Gminy Wyry, pismo GKI.6853.3.20.2019 z dnia 25.03.2019 r. | ||
W tym miejscu warto też zaznaczyć, że istotnym elementem budowy kanalizacji w Gostyni – zrealizowanym przed przystąpieniem do budowy samej sieci, była rozbudowa gminnej oczyszczalni ścieków przy ul. Wagonowej w Wyrach, która pierwotnie służyła tylko do obsługi miejscowości Wyry. W wyniku rozbudowy zakończonej w 2008 roku, zwiększono średnią przepustowość dobową instalacji z 250 m3/doba do 1000 m3/doba (maksymalnie 1434 m3/doba)1.
Po dekadzie funkcjonowania w znacznie szerszych ramach, gminna oczyszczalnia ścieków spełnia się w tak przygotowanym zakresie jako Zakład Gospodarki Komunalnej w Wyrach (ZGK). W roku 2014, to jest po pełnym skanalizowaniu wschodniej i centralnej części Gostyni (etap I, II i III), do oczyszczalni z całej gminy kierowano w ciągu doby średnio 740,55 m3 ścieków2. W roku 2018, po oddaniu kolejnych nitek sieci (etap IV, V i w drugiej połowie ub.r. etap VI), średni dobowy przepływ ścieków przez oczyszczalnię wzrósł do 816,17 m3, czyli o niecałe 80 m3 powyżej wskazań z 2014 roku.
Dyrektor ZGK w Wyrach Janusz Dziewior, przekazując dane za 2018 rok wyjaśnił, że obciążenie hydrauliczne oczyszczalni nie uległo gwałtownej zmianie, ponieważ sieć ciśnieniowa położona w Gostyni charakteryzuje się dużą szczelnością i przedostaje się do niej znikoma ilość wód infiltracyjnych – gruntowych, opadowych bądź roztopowych.
Najpierw aktualizacja planu
Zakończenie w 2018 roku budowy kanalizacji sanitarnej w obszarze aglomeracji spowodowało, że w ostatnich miesiącach mieszkańcy nieskanalizowanej części Gostyni znacznie częściej wyglądają zapowiedzi dotyczących dalszej rozbudowy sieci. W dniu 28 lutego 2019 roku, podczas IV sesji Rady Gminy Wyry, wójt Barbara Prasoł poinformowała, że zanim podjęte zostaną działania zmierzające ku pozyskaniu środków zewnętrznych na realizację kolejnych etapów, gmina będzie chciała jeszcze w tym roku zaktualizować posiadaną dokumentację projektową dla obszarów dotąd nieskanalizowanych. To po to, by objąć jej zasięgiem nie tylko domy powstałe dziesięć lat temu, ale i wszystkie nieruchomości zbudowane w ostatnich latach, obecnie budowane, jak również dopiero planowane – o których gmina już dziś wie, np. na podstawie wydanych decyzji środowiskowych. Z informacji uzyskanych pod koniec marca br. wynika, że taki plan jest dla gminy wiążący.
„Gmina Wyry planuje w roku bieżącym przystąpić do aktualizacji posiadanej dokumentacji projektowej. Z przeprowadzonej analizy wynika, że w rejonie ulic: Motyla, Dębowej, Rybnickiej od ul. Akacjowej do końca wraz z odcinkami dróg przyległych, Drzymały, Kłosa i Obrońców Ziemi Śląskiej należy uwzględnić około 200 nieruchomości, na których znajdują się domy mieszkalne nie uwzględnione w obecnej dokumentacji projektowej lub zostały wydane warunki techniczne dla odprowadzania ścieków” – wskazuje kierownik GKI, w odpowiedzi na pytanie dotyczące planowanej aktualizacji dokumentacji projektowej kanalizacji sanitarnej poza aglomeracją w gminie Wyry.
Kierownik GKI ujawniła też, że koszt wykonania aktualizacji dokumentacji projektowej ma zamykać się w kwocie powyżej 100 tys. zł, jak również – co nieco niepokojące – że w tej chwili w budżecie gminy nie zabezpieczono żadnych środków na ten cel.
Podaną cenę mają dyktować specyficzne warunki planowanej aktualizacji. Jak wylicza pani kierownik, w ramach aktualizacji posiadanej dokumentacji projektowej, należy uwzględnić rozszerzenie zaprojektowanej sieci o nowe nieruchomości, pozyskać mapy do celów projektowych dla wybranych obszarów miejscowości Gostyń, wykonać uzgodnienia z właścicielami uzbrojenia terenu w przypadku kolizji z projektowaną siecią, uzyskać zgody i stosowne oświadczenia właścicieli nieruchomości, a także opracować kosztorysy inwestorskie wraz z przedmiarem robót.
„Tak przygotowana dokumentacja projektowa będzie podstawą do przygotowania całego montażu finansowego pod względem realizacji inwestycji w kolejnych latach” – zapewnia w przekazanej odpowiedzi Ewa Taut, kierownik GKI.
Biorąc pod uwagę przedstawione dane, nie ulega wątpliwości, że rozbudowa sieci o tereny dotąd nieskanalizowane nie nastąpi wcześniej niż w 2020 roku. Sprawa wymaga też dalszej uwagi ze strony mieszkańców, a to z tej racji, że jak podano, w budżecie aktualnie nie zabezpieczono środków na wykonanie aktualizacji projektu. Zmiana tego stanu rzeczy wymaga nowelizacji budżetu gminy, a wcześniej wyasygnowania potrzebnych środków w ramach aktualnie dostępnych funduszy.
Historia obszaru aglomeracji
Podsumowując dotychczasowe etapy budowy kanalizacji oraz kreśląc plany na przyszłość, warto dodatkowo zwrócić uwagę na pojawiający się podział na obszary leżące w obrębie aglomeracji lub poza aglomeracją – Czym jest aglomeracja w kontekście budowy kanalizacji i dla jakich celów wprowadzono ten termin?
Jak wynika z danych udostępnionych w ramach gminnego Biuletynu Informacji Publicznej, problematyka związana z dzieleniem terenu gminy na obszar leżący w obrębie aglomeracji lub poza aglomeracją, pojawiła się we wrześniu 2008 roku podczas podejmowania przez Radę Gminy Wyry uchwały w sprawie zaopiniowania propozycji planu aglomeracji części gminy Wyry3. W załączniku do uchwały wyjaśniono, że aglomeracja obejmuje obszar, w którym realizacja sieci kanalizacyjnej powinna być uzasadniona finansowo i technicznie oraz spełniać wskaźnik koncentracji4. W praktyce, oznaczało to objęcie jej zasięgiem najbardziej zaludnionych terenów Wyr i Gostyni, „z wyłączeniem dzielnicy Zawodzie i Ostrów w Wyrach oraz obrzeży miejscowości Gostyń”.
Określenie granic aglomeracji w kontekście kanalizacji pozwoliło w późniejszym okresie czasu skuteczniej zabiegać o środki zewnętrzne na zadania z zakresu budowy sieci kanalizacyjnej. Wynikało to z tego, że obszary położone w granicach aglomeracji, a więc charakteryzując się odpowiednim wskaźnikiem urbanizacji, były traktowane priorytetowo w programach mających dotować inwestycje w kanalizację, jako tereny przewidziane do skanalizowania w pierwszej kolejności. Nie zmienia to jednak faktu, że wyróżnienie w gminie części obszarów jako teren aglomeracji, nie ma poza sferą administracyjną i kontekstem budowy kanalizacji innego praktycznego zastosowania.
W 2008 roku dostępem do sieci kanalizacyjnej, zarówno ogółem jak i w obszarze określanym od tamtej pory jako obszar aglomeracji, objętych było 2780 mieszkańców Wyr i 0 (zero) mieszkańców Gostyni. Istniejąca wówczas w Wyrach sieć powstała w latach 1996-2006 w modelu kanalizacji grawitacyjnej, z odpływem ścieków do gminnej oczyszczalni przy ul. Wagonowej w Wyrach. Budowę kanalizacji w Gostyni, jak już było to podawane, rozpoczęto dopiero w drugiej połowie 2009 roku, w modelu kanalizacji ciśnieniowej z rur PE z przydomowymi przepompowniami ścieków5.
Co ciekawe, w 2009 roku potrzeba budowy kanalizacji w Gostyni była przez część mieszkańców tak silnie komunikowana, że na rzecz jej realizacji byli skłonni zrezygnować z innego zamierzenia gminy – budowy Zagrody Śląskiej, a ówczesny Przewodniczący Rady Gminy Wyry przy wielu okazjach zapewniał, że budowa kanalizacji w Gostyni jest i będzie dla gminy priorytetem.
Aktualizacje obszaru aglomeracji
Obszar aglomeracji przyjęty w 2008 roku nie był dany raz na zawsze. Pierwsza aktualizacja obszaru aglomeracji nastąpiła już w 2012 roku w drodze uchwały Rady Gminy Wyry. W porównaniu z pierwotnym kształtem, w obszar aglomeracji włączono tereny objęte kanalizacją w latach 2009-2010, tj. ul. Tęczową oraz końcowy fragment ul. Tyskiej, od skrzyżowania z ul. Tęczowa do lasu.
Kolejna aktualizacja obszaru aglomeracji nastąpiła jeszcze szybciej, bo w 2014 roku, po skanalizowaniu centralnej cześć miejscowości. Obszar aglomeracji przyszłościowo poszerzono o część Gostyni obejmującą ul. Rybnicką na odcinku od cmentarza do ul. Akacjowej, w tym ul. Akacjową i ul. Leśną, a także o południowy kraniec Gostyni – tzw. werk i ul. Miarową znajdującą się za rzeką Gostynką. Wszystkie ujęte w ramach tej aktualizacji ulice, zostały skanalizowane do 2018 roku.
Obszary leżące dziś poza aglomeracją nakreśloną po zmianie z 2014 roku, określa się mianem terenów leżących poza aglomeracją i jako takie – póki co – są rozpatrywane w kontekście zabiegania o środki zewnętrzne czy też pod kątem przyszłej realizacji.
Jedynym obszarem na terenie Gostyni leżącym poza aglomeracją a posiadającym sieć kanalizacyjną, jest rejon położony wzdłuż ul. Łuczników, zrealizowany w 2015 roku.