Wraz z wyborami do Sejmu i Senatu RP w niedzielę 15 października w całej Polsce odbyło się referendum zarządzone na podstawie uchwały Sejmu RP z dnia 17 sierpnia 2023 roku. Rządzący zwrócili się do obywateli z czterema pytaniami zachęcając do głosowania 4x”NIE”. Frekwencja okazałą się jednak zbyt niska, by wyniki referendum były wiążące.
Referendum w dniu wyborów
Za pośrednictwem karty referendalnej uprawnieni do głosowania mieli udzielić odpowiedzi na cztery pytania sformułowane przez rząd tzw. Zjednoczonej Prawicy, które dotyczyły „wyprzedaży majątku państwowego podmiotom zagranicznym”, podniesienia wieku emerytalnego, „likwidacji bariery” na granicy z Białorusią oraz przyjęcia migrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki w ramach „przymusowego mechanizmu relokacji”.
| 1. Czy popierasz wyprzedaż majątku państwowego podmiotom zagranicznym, prowadzącą do utraty kontroli Polek i Polaków nad strategicznymi sektorami gospodarki? |
| 2. Czy popierasz podniesienie wieku emerytalnego, w tym przywrócenie podwyższonego do 67 lat wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn? |
| 3. Czy popierasz likwidację bariery na granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Republiką Białorusi? |
| 4. Czy popierasz przyjęcie tysięcy nielegalnych imigrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki, zgodnie z przymusowym mechanizmem relokacji narzucanym przez biurokrację europejską? |
Po tym jak ogłoszono treść pytań nie tylko politycy opozycji demokratycznej, ale też wiele uznanych organizacji pozarządowych i fundacji – w tym m.in. Amnesty International, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Forum Obywatelskiego Rozwoju, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, Fundacja Wolności Gospodarczej – z uwagi na szereg poważnych obaw co do uczciwości, legalności i konsekwencji referendum przeprowadzonego – jak nigdy dotąd – jednocześnie z wyborami do parlamentu, zwróciło się do obywateli z apelem, by nie brać udziału w referendum.
Prawa człowieka, w tym prawa migrantów i uchodźców, to fundamentalne i niezbywalne prawa każdej jednostki, a ich ochrona nie powinna być pozostawiona do rozstrzygnięcia w politycznie motywowanym, populistycznym referendum.
(…) Celem referendów jest wzmocnienie demokracji. Demokracja to jednak nie tylko możliwość wpływania na decyzje państwa, ale także rządy prawa i zapewnienie wszystkim członkom i członkiniom społeczeństwa przysługujących im praw. Grupy mniejszościowe i marginalizowane są szczególnie zagrożone decyzjami podejmowanymi w drodze referendum, ponieważ z natury rzeczy referendum dotyczy woli większości. Ponieważ istotą demokracji jest ochrona mniejszości przed rządami większości i zapewnienie ochrony ich praw niezależnie od tego, na ile uznawane i cenione są w społeczeństwie, prawa człowieka powinny zostać wyłączone z grupy tematów, które można poddać pod referendum.
źródło: Stanowiska organizacji społecznych w sprawie referendum
Strona rządowa z kolei od początku wskazywała, że za pośrednictwem referendum zwraca się do obywateli o rozstrzygnięcie wszystkich podniesionych w pytaniach kwestii, zaś decyzja o przeprowadzeniu referendum w dniu wyborów parlamentarnych zapadała by „zmniejszyć koszty i zwiększyć frekwencję w referendum”. Jednocześnie strona rządowa przy wsparciu m.in. fundacji spółek skarbu państwa zachęcała do głosowania 4x”NIE”.
Odmowa wymagała odwagi
Każdy wyborca miał prawo odmówić pobrania karty do referendum, jeśli wcześniej, przy legitymowaniu się dowodem osobistym, zakomunikował to członkom obwodowej komisji wyborczej przed wydaniem kart. Każdą odmowę komisja odnotowywała w spisie wyborców wpisując „Bez referendum” w rubryce „Uwagi”.
Z tej możliwości skorzystała blisko połowa głosujących w Gostyni często wykazując się przy tym dużą odwagą, ponieważ publiczna deklaracja związana z odmową przyjęcia karty referendalnej – wyrażona w obecności sąsiadów i znajomych stojących w kolejce po odbiór kart – wprost wskazywała, że dana wyborczyni lub dany wyborca nie zgadza się z rządem, który namawiał do udziału w referendum i głosowania 4x”NIE”.
Bojkot referendum się udał
W niedzielnym referendum udział wzięło 45,71% uprawnionych mieszkańców Gostyni, zaś w całej Polsce tylko 40,91% uprawionych, przez co referendum jest niewiążące. Aby referendum było ważne, musi wziąć w nim udział więcej niż połowa uprawnionych.
Referendum ogólnokrajowe
lokalne wyniki
Suma wszystkich głosów – wszystkie głosy referendalne oddane w Gostyni
| Pytanie 1: Czy popierasz wyprzedaż majątku państwowego podmiotom zagranicznym, prowadzącą do utraty kontroli Polek i Polaków nad strategicznymi sektorami gospodarki? |
| TAK: 48 (3,37%) | NIE: 1378 (96,63%) |
| Pytanie 2: Czy popierasz podniesienie wieku emerytalnego, w tym przywrócenie podwyższonego do 67 lat wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn? |
| TAK: 88 (6,15%) | NIE: 1343 (93,85%) |
| Pytanie 3: Czy popierasz likwidację bariery na granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Republiką Białorusi? |
| TAK: 49 (3,43%) | NIE: 1380 (96,57%) |
| Pytanie 4: Czy popierasz przyjęcie tysięcy nielegalnych imigrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki, zgodnie z przymusowym mechanizmem relokacji narzucanym przez biurokrację europejską? |
| TAK: 34 (2,39%) | NIE: 1389 (97,61%) |
Liczba uprawnionych: 3375
Liczba kart wyjętych z urny: 1543
Liczba kart nieważnych: 2
Liczba kart ważnych: 1541
Frekwencja: 45,71%
Gdyby o ważności miała decydować frekwencja w Gostyni to referendum byłoby… nieważne.
Obwód 4
Uprawnionych: 1379
Karty wyjęte z urny: 714
Karty nieważne: 1
Karty ważne: 713
Frekwencja: 51,70%
Pytanie 1: „wyprzedaż majątku”
| TAK: 20 (3,06%) | NIE: 633 (96,94%) |
Pytanie 2: wiek emerytalny
| TAK: 36 (5,49%) | NIE: 620 (94,51%) |
Pytanie 3: „likwidacja bariery”
| TAK: 21 (3,22%) | NIE: 632 (96,78%) |
Pytanie 4: migranci
| TAK: 14 (2,15%) | NIE: 637 (97,85%) |
Obwód 5
Uprawnionych: 795
Karty wyjęte z urny: 339
Karty nieważne: 1
Karty ważne: 338
Frekwencja: 42,64%
Pytanie 1: „wyprzedaż majątku”
| TAK: 15 (4,85%) | NIE: 294 (95,15%) |
Pytanie 2: wiek emerytalny
| TAK: 22 (7,01%) | NIE: 292 (92,99%) |
Pytanie 3: „likwidacja bariery”
| TAK: 17 (5,45%) | NIE: 295 (94,55%) |
Pytanie 4: migranci
| TAK: 11 (3,56%) | NIE: 298 (96,44%) |
Obwód 6
Uprawnionych: 1201
Karty wyjęte z urny: 490
Karty nieważne: 0
Karty ważne: 490
Frekwencja: 40,78%
Pytanie 1: „wyprzedaż majątku”
| TAK: 13 (2,80%) | NIE: 451 (97,20%) |
Pytanie 2: wiek emerytalny
| TAK: 30 (6,51%) | NIE: 431 (93,49%) |
Pytanie 3: „likwidacja bariery”
| TAK: 11 (2,37%) | NIE: 453 (97,63%) |
Pytanie 4: migranci
| TAK: 9 (1,94%) | NIE: 454 (98,06%) |