2 lutego w Domu Kultury w Gostyni miała miejsce projekcja filmu „Tragedia Górnośląska 1945” w reżyserii Aleksandry Fudali i Adama Turuli, traktującego o powojennych deportacjach ludności górnośląskiej, do jakich dochodziło po wkroczeniu na teren regionu żołnierzy Armii Czerwonej. Do obejrzenia dokumentu, a także wysłuchania krótkiej prelekcji, wymiany spostrzeżeń i wspomnień, mieszkańców Gostyni i Wyr zaprosiły organizacje regionalne – koło terenowe Ruchu Autonomii Śląska w powiecie mikołowskim oraz Górnośląskie Stowarzyszenie Pamięci Historycznej, które w ten sposób włączyły gminę Wyry w cykl powiatowych wydarzeń związanych z obchodami Dnia Pamięci o Tragedii Górnośląskiej.
Spotkanie w sali widowiskowej rozpoczęło się o godz. 17.30, z udziałem kilkunastu mieszkańców, wśród których znaleźli się autorzy monografii Gostyni oraz radni z Gostyni i Wyr. W tematykę Tragedii Górnośląskiej wszystkich zgromadzonych wprowadził Marek Gołosz, przewodniczący Koła Ruchu Autonomii Śląska w powiecie mikołowskim, który całe spotkanie też poprowadził.
Po omówieniem kluczowych kwestii, nastąpiła projekcja obrazu, która niewątpliwie wywarła wrażenie na odbiorcach, gdyż przyniosła oczekiwany przez twórców filmu i organizatorów spotkania oddźwięk – po zakończeniu emisji nie zabrakło osobistych doświadczeń i wspomnień ze strony widzów, mieszkańców gminy. Wszystkie wybrzmiały z dużą mocą, co tylko potwierdziło, jak wielkie i bardzo bolesne piętno pozostawiły po sobie wydarzenia Tragedii Górnośląskiej wśród mieszkańców regionu, w górnośląskich rodzinach, a także jak ważna jest pamięć o ofiarach tych represji.
Zaprezentowany w trakcie spotkania film „Tragedia Górnośląska 1945” został zrealizowany na zlecenie Muzeum Historii Polski w Warszawie w związku z przypadającą w 2015 roku 70. rocznicą deportacji ponad 30 tysięcy osób z obszarów Górnego Śląska. Opatrzony historycznym komentarzem lektora-narratora, wprowadził odbiorców w kulisy i genezę deportacji sprzed 72 lat. Trudny temat przymusowych wywózek został poruszony w filmie nie tylko na podstawie dotąd poczynionych badań historyków, ale też za sprawą świadectw bezpośrednich uczestników tamtych wydarzeń – ofiar deportacji, a także relacji najbliższych członków ich rodzin, których poruszające wypowiedzi zostały zarejestrowane na potrzeby dokumentu, na przestrzeni ostatnich lat1. Obraz był dotąd publicznie prezentowany tylko w wybranych miastach i miejscowościach, dał się też poznać na festiwalach i konkursach filmowych, w tym tych o zasięgu międzynarodowym. Szerszej publiczności został zaprezentowany podczas premiery telewizyjnej na kanale TVP Historia, niedługo po oficjalnej premierze.
Spotkanie w gostyńskim DK, z projekcją filmu dokumentalnego o jednym z epizodów Tragedii Górnośląskiej, było częścią powiatowych wydarzeń związanych z Dniem Pamięci o Tragedii Górnośląskiej. W tym roku cykl ten odbywa się w powiecie mikołowskim pod hasłem „Tragedia Górnośląska. Jak było naprawdę?”. Podobne spotkania, połączone z projekcją filmu, miały już miejsce w Łaziskach Górnych i Mikołowie. Kolejne odbędą się jeszcze w orzeskim MDK (3 lutego o godz. 17.30) oraz ornontowickiej „Arterii” (22 lutego o godz. 17.00)2.
Dzień Pamięci o Tragedii Górnośląskiej został ustanowiony w styczniu 2011 roku przez Sejmik Województwa Śląskiego, na wniosek Zarządu Województwa, w hołdzie mieszkańcom Górnego Śląska, którzy od stycznia 1945 roku stali się ofiarami masowych zbrodni Armii Czerwonej i komunistycznego aparatu bezpieczeństwa: zamordowanym, deportowanym do ZSRR, osadzonym w więzieniach i obozach. Dzień Pamięci jest obchodzony w ostatnią niedzielę stycznia3.
Warto wiedzieć
Uroczystości upamiętniające ofiary Tragedii Górnośląskiej, organizowane w związku z obchodami Dzień Pamięci o Tragedii Górnośląskiej, miały miejsce na terenie całego regionu w ostatni weekend stycznia, to jest w dniach 28-29 stycznia. Zarówno w województwie śląskim jak i województwie opolskim, odbywały się wtedy Msze Św. w intencji ofiar, dedykowane prelekcje i wykłady, a także powiązane tematycznie przedsięwzięcia kulturalne.
Głównym wydarzeniem w województwie śląskim był Marsz Pamięci o Zgodzie, który przeszedł dziesięciokilometrową trasą z Placu Wolności w Katowicach, przez Chorzów, do Świętochłowic i obozu na Zgodzie, w sobotę 28 stycznia. W tym symbolicznym marszu, mieszkańcy górnośląski miast i miejscowości, jak co roku, wyrazili pamięć o więźniach sowieckich i polskich komunistycznych obozów koncentracyjnych, deportowanych do ZSRR i innych cywilnych ofiarach Tragedii Górnośląskiej4.
W powiecie mikołowskim zasadnicze obchody Dnia Pamięci o Tragedii Górnośląskiej miały miejsce w Łaziskach Górnych, w niedzielę 29 stycznia. Tego dnia, podobnie jak w ubiegłych latach, mieszkańcy powiatu mikołowskiego oddali hołd ofiarom deportacji przy tablicy pamiątkowej, umieszczonej na budynku ratusza, w miejscu, skąd przed laty grupa łaziszczan została wywieziona w głąb ZSRR. Po tym, jak uczestnicy zmówili modlitwę, zapalili znicze i złożyli wiązanki kwiatów, w Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej odbyło się spotkanie tematyczne poświęcone Tragedii Górnośląskiej oraz projekcja filmu „Tragedia Górnośląska 1945”5.
Wydarzenia z perspektywy mieszkańców Gostyni
Tragedii Górnośląskiej, opisanej z perspektywy mieszkańców Gostyni, dedykowany jest jeden z rozdziałów wydanej w ubiegłym roku monografii „Gostyń od średniowiecza do współczesności”. Na stronach drugiej części tej publikacji – poświęconej wydarzeniom, jakie miały miejsce w Gostyni po 1939 roku – można zapoznać się nie tylko z faktami na temat Tragedii Górnośląskiej, ale także relacją mieszkanki Gostyni oraz listą dotąd zidentyfikowanych deportowanych mieszkańców (str. 296-300). Monografię można wypożyczyć w Gminnej Bibliotece Publicznej. Książka jest też dostępna w Czytelni Zbiorów Śląskich Biblioteki Śląskiej w Katowicach.
 | Gostyń od średniowiecza do współczesności / Lidia Borowian-Cyba, Henryk Cyba, Joanna Pasierbek-Konieczny. - Katowice : Księgarnia św. Jacka, 2016. - 439 s. : il. (w tym kolor.) ; 24 cm. - ISBN 978-83-7030-999-2. Książka składa się z dwóch części. Pierwsza z nich dotyczy dawniejszych dziejów Gostyni, począwszy od średniowiecza. Druga, dotyczy czasu od 1939 do 2016 roku. Książka została wydana z okazji Jubileuszu 25-lecia Gminy Wyry ze środków Gminy Wyry. |
