Budynek biblioteki gotowy. Nad główną ulicą góruje zupełnie inna bryła

Zakończyła się kompleksowa modernizacja budynku biblioteki, w wyniku której ten ważny obiekt nie tylko przeszedł pełną termomodernizację i stał się bardziej dostępny dla mieszkańców, ale też zyskał zupełnie nową bryłę oraz odświeżone wnętrza. Przebudowa, od fundamentów aż po dach, trwała prawie dwa lata i kosztowała niecałe 6 mln zł.

Nowoczesny gmach bez barier architektonicznych
Dla użytkowników najważniejszą zmianę przyniosła przebudowa wejścia głównego i budowa nowego holu wyposażonego w toaletę przystosowaną również dla osób z niepełnosprawnościami oraz windę osobową, która zatrzymuje się na każdej kondygnacji i na poziomie specjalnego półpiętra, powstałego pomiędzy przyziemiem i parterem w celu zapewnienia dostępu do dźwigu z poziomu nowego wejścia od ul. Pszczyńskiej (DW 928).

Dzięki temu budynek biblioteki – po zakończeniu remontu skrzyżowania z ul. Rybnicką i ul. Tyską, którego start zazębił się z końcem prac przy modernizacji obiektu – będzie w dostępny dla osób o ograniczonych możliwościach ruchowych.

Główne wejście składa się teraz z pary drzwi po obu stronach schodów na wysokości wyniesionego parteru oraz drzwi znajdujących się pomiędzy schodami na poziomie ulicy, za którymi mieści się wejście do windy, miejsce na bankomat i wąska półka. Z poziomu chodnika każdy odwiedzający będzie mógł bez przeszkód dostać się nie tylko do książnicy znajdującej się na piętrze, ale też do wszystkich punktów na innych kondygnacjach.

Wewnątrz holu znajdują się wejścia do windy i części z klatką schodową prowadzącą na piętro (drzwi na wprost windy), ale też do toalety (drzwi na wprost drzwi wejściowych po stronie prawej) oraz do pomieszczeń najemców (wchodząc od strony prawej, tuż po prawej – wolne pomieszczenie do wynajęcia, kolejne – księgarnia).

Budowa nowego wejścia głównego i holu wiązała się z zabudową podcienia znajdującego się na poziomie wyniesionego parteru oraz likwidacją pomieszczeń pomiędzy apteką a dawnym wejściem do punktu kosmetycznego po przeciwnej stronie. Pierwotnie do części budynku znajdującej się na piętrze (biblioteka) wchodziło się drzwiami pomiędzy oknem po kiosku a drzwiami do lokalu po salonie kosmetycznym.

Budowa szybu windowego wymusiła zmiany również na poziomie przyziemia i na piętrze przy wejściu do pomieszczeń biblioteki. O ile na piętrze szyb wyprowadzono bez większych modyfikacji, tak w przyziemiu układ pomieszczeń dostosowano tak, aby tuż po wyjściu z windy można było nie tylko w łatwy sposób dostać się do ulokowanych tam lokali użytkowych – w tym salonu fryzjerskiego, ale też do dodatkowej, obszernej toalety. Wcześniej dostęp do tej części budynku nie był możliwy dla osób postronnych.

Biblioteka z ogrodami zimowymi
Przebudowa gmachu wiązała się również z rozbudową piętra o przestrzenie nad parterem, które sprawiały, że pierwotnie budynek charakteryzował się kaskadową konstrukcją.

W miejscu obłożonych papą „tarasów” od strony północnej i południowej powstały nowe pomieszczenia, w tym pomieszczenia na potrzeby biblioteki, a od strony zaplecza budynku, tj. parkingu za ośrodkiem zdrowia, wykonano ogrody zimowe, dzięki którym poszerzono powierzchnię czytelni i sali warsztatowej biblioteki.

W wyniku nadbudowy parteru i budowy ogrodów zimowych budynek stracił kaskadowość, ale zyskał bardziej harmonijną linię – kondygnacje mają mniej więcej tę samą powierzchnię, a gmach zwieńczony jest jednolitą attyką, wznoszącą się łagodnie od skrajni zewnętrznych ku centralnej części budynku. Gmach znacznie lepiej dopasował się też do innych budynków w najbliższym sąsiedztwie, w których zastosowano podobne rozwiązania (np. gminne przedszkole również wyposażono wcześniej w ogród zimowy)

Zastosowano energooszczędne rozwiązania
Odnowiony budynek lepiej sprosta wyzwaniom związanym z transformacją energetyczną dzięki pełnej termomodernizacji, z którą wiązało się przede wszystkim docieplenie wszystkich części zewnętrznych od fundamentów po dach, wymiana instalacji centralnego ogrzewania i zimnej/ciepłej wody oraz montaż paneli fotowoltaicznych – co pozwoli zmniejszyć zapotrzebowanie na energię i obniży wysokość rachunków.

Poza tym w budynku zamontowano nowe oświetlenie wewnętrzne i zewnętrzne z wykorzystaniem technologii LED, a w przypadku niektórych pomieszczeń oprawy wyposażono również w czujniki ruchu, aby z jednej strony ograniczyć zużycie energii (oświetlenie jest włączone tylko wtedy, gdy dane pomieszczenie faktycznie jest użytkowane), a z drugiej zmniejszyć ryzyko wypadków w ciemności (nie ma potrzeby szukania włącznika np. przed wejściem na korytarz lub do toalety). Ponadto zamontowano schody ocynkowane od strony zaplecza oraz szklane daszki nad wybranymi wejściami.

Zrealizowano również dodatkowe zadania
Co istotne, początkowo zakres inwestycji był ograniczony do prac związanych z modernizacją energetyczną (ocieplenie, wymiana okien) oraz montażu windy, ale w miarę upływu czasu plan działania uległ istotnemu rozszerzeniu. Wynikało to z potrzeby wymiany dodatkowych elementów lub konieczności odnowienia pierwotnego wyposażenia.

Ostatecznie na zlecenie gminy Wyry wykonano też m.in. nową instalację elektryczną wraz z nową rozdzielnicą, odnowiono część pomieszczeń (w tym również pokoje powstałe w wyniku nadbudowy parteru), wycyklinowano oryginalny parkiet na piętrze przy bibliotece, wyremontowano schody wejściowe i wzmocniono konstrukcję dachu.

W ramach projektu termomodernizacji budynku wykonano:

izolację cieplną i przeciwwilgociową ścian fundamentowych,
wymianę pokrycia dachowego i wybranych elementów konstrukcyjnych dachu wraz z przebudową kominów i montażem instalacji odgromowej,
montaż paneli fotowoltaicznych,
wymianę stolarki okiennej i drzwiowej,
ocieplenie ścian zewnętrznych wraz z ich otynkowaniem i obłożeniem w wybranych miejscach ozdobnymi płytkami typu „elastyczny klinkier”,
montaż rynien, rur spustowych i instalacji odgromowych,
montaż dwóch kotłów gazowych,
przebudowę instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej.

Ponadto w ramach modernizacji zrealizowano:

budowę nowego holu z szybem windowym,
przebudowę wejścia głównego i budowę wejścia bezpośrednio z poziomu ulicy,
budowę dwóch ogrodów zimowych na wykuszach od strony zaplecza,
rozbudowę piętra o dodatkowe pomieszczenia w wyniku nadbudowy parteru nad apteką i pomieszczeniem po punkcie kosmetycznym,
montaż ocynkowanych schodów zewnętrznych z podestami od strony zaplecza,
montaż szklanych daszków nad schodami zewnętrznych od strony zaplecza,
wymianę zewnętrznego oświetlenia – technologia LED.

Inne podjęte działania:

wycyklinowano parkiet przed wejściem do biblioeki, ułożono płytki w holu i na piętrze,
wymieniono instalację elektryczną w wybranych częściach budynku, w tym uporządkowano rozdzielnicę główną (szafy przy schodach do biblioteki),
wymieniono wewnętrzne oświetlenie – technologia LED i czujniki ruchu,
odnowiono główne schody wejściowe.

Ile kosztowała przebudowa?
Całkowita wartość inwestycji, którą prowadzono od maja 2023 roku do kwietnia 2025 roku wynosiła 5 mln 901 tys. 783 zł. Modernizacja była realizowana z budżetu gminy Wyry przy wsparciu środków centralnych w ramach Rządowego Funduszu Polski Ład w wysokości 3 mln 150 tys. zł¹. Windę zamontowano z pomocą Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, która udzieliła gminie dofinansowania na ten cel w wysokości 364 tys. 957 zł².

Za przebudowę gmachu biblioteki odpowiadała spółka „Częstobud” z Częstochowy, która wcześniej realizowała rozbudowę i modernizację szkoły podstawowej w Gostyni. Umowę o wartości 4 mln 876 tys. 950 zł i 25 gr podpisano w maju 2023 roku³, a roboty odebrano w kwietniu 2025 roku – po prawie dwóch latach. Inwestycja początkowo miała trwać maksymalnie 14 miesięcy, tj. do lipca 2024, ale później umowę prolongowano.

Prace prowadzono na podstawie dwóch projektów sporządzonych wcześniej na zlecenie gminy – część rozwiązań przyjęto z projektu pracownik PIK z Żor⁴, a część z projektu pracownia Urbi-Projekt z Tychów⁵. Oba projekty miały swoje mocne i słabe strony, a efekt finalny pokazał, że skoncentrowano się na realizacji tych lepszych (np. jedna pracownia lepiej zaprojektowała nową bryłę, druga przedstawiła bardziej funkcjonalny projekt holu).

W tym miejscu warto też dodać, że najemcy równolegle do prac prowadzonych przez wykonawcę również realizowali w budynku własne inwestycje mające na celu poprawę funkcjonalności i estetyki pomieszczeń. Dla części najemców remont wiązał się nie tylko z wymianą instalacji, ale też zmianą sposobu użytkowania pomieszczeń – zmienił się nieco ich układ, wszystkie lokale mają zapewniony dostęp od frontu budynku.

Wróci biblioteka, jest też plan na schron
W niedalekiej przyszłości do budynku wróci bankomat tyskiego Banku Spółdzielczego – zostanie zamontowany wewnątrz budynku tuż za drzwiami znajdującymi się na poziomie chodnika (bankomat będzie stał w niszy po lewej stronie od drzwi), ponadto w planach jest montaż ozdobnego napisu „Biblioteka”, ale to w miarę możliwości finansowych gminy.

Działanie wznowi niedługo gostyńska książnica – będzie dostępna dla użytkowników od poniedziałku 26 maja, gdy zakończą się prace techniczne i porządkowanie księgozbioru. Pozostałe punkty komercyjne działają bez zmian.

Ponadto, jak wynika z informacji przekazywanych drogą nieoficjalną, w budynku może w przyszłości powstać gminny schron. To dlatego, że wewnątrz znajdują się dwa obszerne i jeszcze niezagospodarowane pomieszczenia, z których jedno mogłoby pełnić tę funkcję w ramach inwestycji przewidzianej do realizacji z udziałem środków rządowych.

Pierwsza modernizacja od czasu budowy
Budynek biblioteki to budynek wielofunkcyjny powstały w 1989 roku jako ostatni element centrum Gostyni, w którym poza filią gminnej biblioteki (do czasu przebudowy de facto jej główna siedziba) mieści się szereg punktów usługowych – obecnie to apteka, księgarnia i salon fryzjerski oraz biuro i zaplecze produkcyjne „Słodkiej Chatki”.

Wcześniej w jego wnętrzach działały salony fryzjerskie, sklepy wielobranżowe, kwiaciarnia, salonik prasowy, gabinet kosmetyczny, sklep z ubraniami, punkt banku spółdzielczego, punkt pocztowy⁶, sklep budowlany, kiosk i wypożyczalnia kaset VHS. W budynku mieściły się również siedziby lokalnych stowarzyszeń oraz placówka policji i straży miejskiej, w której w cztery oczy, o wcześniej ustalonej godzinie, można było spotkać się z funkcjonariuszami. W 2015 roku na frontowej ściennie gmachu zamontowano skrzynkę nadawczą Poczty Polskiej⁷ oraz bankomat⁸.

Trwający w latach 2023-2025 remont był pierwszym poważnym remontem budynku biblioteki od czasu budowy. Co prawda we wnętrzach przez lata prowadzono na bieżąco różne remonty – wymieniono m.in. część stolarki okiennej i drzwiowej, odnowiono schody wejściowe i zainstalowano platformę poziomą, a w bibliotece, aptece i innych pomieszczeniach kolejni najemcy dokonywali zmian na własne potrzeby – ale części wspólne w dużej mierze wciąż wyglądały (i pachniały) tak, jak w latach 90-tych XX wieku.

Drewniane okno na klatce schodowej, mimo że kunsztowne, po latach nie stanowiło znaczącej bariery dla zimnego powietrza, podobnie jak drzwi oddzielające wejście na klatkę od wiatrołapu/korytarza. Ciepło z kotła gazowego było rozprowadzane w pomieszczeniach za pośrednictwem starych grzejników żeliwnych, a energia potrzebna do zasilania stale rosnącej liczby urządzeń płynęła za pośrednictwem wysłużonej instalacji.

Oryginalna bryła budynku – robiąca na przełomie lat 80. i 90. XX wieku duże wrażenie nie tylko ze względu na spore rozmiary – cechowała się nadmierną złożonością formy, zawierała wiele detali i łączyła różne podejścia stylistyczne, co z biegiem lat coraz wyraźniej odbiegało od trendów współczesnej architektury. Obiekt na poziomie przyziemia i piętra nie był dostępny dla osób z niepełnosprawnościami (co było problematyczne zwłaszcza dla mieszczącej się na piętrze biblioteki), a wiele pomieszczeń miało niepraktyczny układ (ogromne pomieszczenia tuż obok niewielkich gabinetów).

Po 36 latach istnienia coraz bardziej wyeksploatowany budynek wymagał kompleksowego podejścia – odnowy i reorganizacji przestrzeni, aby dalej służyć mieszkańcom i utrzymać zainteresowanie użytkowników. Po zmianach jego przestrzenie mogą stanowić impuls dla rozwoju oferty biblioteki (co powinno wiązać się z dodatkowym finansowaniem z budżetu gminy) oraz sprzyjać poszerzeniu oferty obecnych najemców i przyciąganiu nowych.

Z uwagi na wartość i bardzo duży zakres inwestycji, w czasie trwania remontu prowadzona była na bieżąco dokumentacja fotograficzna, z którą można zapoznać się poniżej. Stan oryginalny, tuż przed rozpoczęciem remontu, zachowany został tutaj.

Lipiec 2023