W niedzielę 7 września mieszkańcy Gostyni i Wyr zgromadzili się w Domu Kultury w Gostyni na spotkaniu dotyczącym prezentacji rządowego programu „Czyste powietrze”, mającego w swoich założeniach zapewnić obywatelom dodatkowe źródło finansowania dla inwestycji związanych z ociepleniem domu, wymianą źródeł ciepła, czy nawet kompleksową renowacją stolarki okienno-drzwiowej. Celem nadrzędnym programu jest podniesienie efektywności instalacji w domach jednorodzinnych, a przez to zmniejszenie zapotrzebowania gospodarstw domowych na energię oraz ograniczenie emisji pyłów, gazów cieplarnianych i innych substancji do atmosfery.
Prezentację podzielono na trzy bloki tematyczne: pierwszy edukacyjny, definiujący najważniejsze pojęcia i zjawiska, drugi określający główne założenia programu „Czyste powietrze” oraz trzeci dotyczący procedury zgłaszania wniosków, w podziale na etapy. Po przedstawieniu prezentacji głos oddano mieszkańcom.
Blok pierwszy – edukacyjny
W ramach tej części wyjaśniono różnice pomiędzy niską emisją, za którą w drodze spalania paliw stałych odpowiadają domy jednorodzinne, i wysoką emisją, której emitorem jest sektor przemysłowy i kominy powyżej 40 m wysokości. Wskazano definicję smogu – ten powstaje gdy na niewielkiej przestrzeni kumulują się zanieczyszczenia, zwłaszcza w czasie bezwietrznej pogody. Podano z jakimi pierwiastkami mamy od czynienia podczas nieprawidłowego spalania paliw stałych, ich negatywnym wpływie na większość organów. Przedstawiono statystykę zachorowań w korelacji do stanu jakości powietrza w województwie śląskim w 2017 roku. Pod tym względem najgorzej prezentuje się obecnie konurbacja katowicka, rybnicko-jastrzębska i miasto Bielsko-Biała. W celu sprawdzenia aktualnego stanu powietrza zalecano skorzystanie z aplikacji webowej „Jakość powietrza w Polsce”. Ponadto wskazano czynniki wpływające na eliminację zanieczyszczeń – inwestycje w nowoczesne piece i wysokiej jakości paliwa, eliminację strat ciepła w budynku, dbałość o okoliczną zieleń, edukowanie bliskich, ograniczanie podróży komunikacją indywidualną, upowszechnianie komunikacji miejskiej.
Blok drugi – o programie
Jak przedstawiono, program priorytetowy „Czyste powietrze” finansowany jest ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, funduszów wojewódzkich oraz partnerów programu (np. banki). Celem jest poprawa efektywności energetycznej i zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza pochodzących z jednorodzinnych budynków mieszkalnych, należących do właścicieli prywatnych. Środki planowane na realizację programu to 103 mld zł, do rozdysponowania w formie dofinansowania i/lub pożyczki.
Jako budynek jednorodzinny w tym programie traktuje się budynek wolnostojący w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, który służy zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, w którym jest możliwość wyodrębnienia maksymalnie dwóch lokali mieszkalnych bądź jednego lokalu mieszkalnego i jednego użytkowego o powierzchni nie przekraczającej 30% powierzchni całego budynku.
Zakres działań objętych programem:
– wymiana źródła ciepła, które jest opalane paliwem stałym – biomasą, węglem – w pierwszej kolejności na przyłącze do sieci ciepłowniczej (nie dotyczy Gostyni), następnie przy istnieniu sieci gazowej na kocioł gazowy kondensacyjny o klasie efektywności energetycznej minimum A, w dalszej kolejności pompę ciepła w klasie minimum A+, piec na biomasę lub węgiel, który spełnia wymagania programu;
– modernizacja instalacji centralnego ogrzewania w budynku, w tym wymiana grzejników, montaż ogrzewania podłogowego, montaż urządzeń zapewniających ciepłą wodę użytkową;
– wymiana stolarki okiennej i drzwiowej;
– docieplenie ścian zewnętrznych oraz wewnętrznych, oddzielających pomieszczenia ogrzewane od nieogrzewanych, to jest docieplenie stropu nad nieogrzewaną piwnicą oraz montaż podłogi na gruncie;
– docieplenie dachu i stropu dachu;
– wentylacja mechaniczna;
– odnawialne źródła energii.
Okres realizacji inwestycji w ramach programu jest przewidziany od 2018 do 2029 roku. Nie trzeba się spieszyć, zaleca się racjonalne podejście do tematu i przeanalizowanie wszystkich potrzeb budynku. Maksymalny możliwy koszt, od którego liczona jest dotacja to 53 tys. zł. Jeśli koszty realizacji inwestycji przekroczą 53 tys. zł, dodatkowe środki mogą być udzielone w formie pożyczki. Minimalny koszt projektu to 7 tys. zł. Planowany okres spłaty pożyczki do 15 lat. Maksymalna kwota pożyczki do 60 tys. zł. Udział powierzchni na której prowadzona jest działalność gospodarcza w całkowicie ogrzewanej powierzchni budynku pomniejsza koszty kwalifikowane przedsięwzięcia. Po realizacji inwestycji prowadzona jest wizytacja końcowa.
Wartość dofinansowania będzie obliczana na podstawie dochodu w przeliczeniu na jednego mieszkańca gospodarstwa domowego, na podstawie rozliczenia ubiegłorocznego. Wiążące są dane na dzień składania wniosku.
W przypadku nowych domów istnieje możliwość ubiegania się tylko o fundusze na źródło ciepła i rozwiązania wykorzystujące energię odnawialną. Wymiana źródła ciepła jest możliwa gdy przegrody domu spełniają wymagania określone na rok 2021.
Przy składaniu wniosku obowiązkowy jest dokument potwierdzający wysokość dochodów – PIT lub aktualne oświadczenie o dochodach z Urzędu Skarbowego. Dokument potwierdzający prawo własności, jeśli numer księgi wieczystej nie został podany we wniosku. Jeśli budynek jest współwłasnością, oświadczenia o zgodzie współwłaścicieli. Audyt energetyczny, jeśli taki został wcześniej wykonany. Zgoda na udostępnienie danych osobowych, wyrażona przez wszystkich członków wskazanych we wniosku, zgoda na udostępnienie danych jeśli we wniosku zostały ujawnione dane wrażliwe. Na etapie umowy obowiązkowe jest ustanowienie zabezpieczenia zwrotu środków, zgłoszenie o zamiarze prac budowlanych, ostateczna decyzja o pozwoleniu na budowę.
To co wyróżnia program, i jest akcentowane, to to, że wnioski należy składać bezpośrednio do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach – ul. Wita Stwosza 2. Wniosek może być wypełniony w formie elektronicznej i przesłany za pośrednictwem Portalu Beneficjenta (trzeba pamiętać, że do WFOŚiGW musi w tym wariancie zostać dostarczona również wersja papierowa wniosku), w wersji papierowej, z podpisem kwalifikowanym (traktowany równorzędnie z podpisem złożonym własnoręcznie), a także poprzez platformę ePUAP.
Kontrola dofinansowania i inwestycji odbędzie się co najmniej dwukrotnie. Pierwszy raz po złożeniu wniosku, w celu weryfikacji prawidłowości deklaracji, drugi raz po zakończeniu inwestycji. Okres trwałości każdego projektu zrealizowanego w ramach programu wynosi 3 lata od daty zakończenia realizacji. WFOŚiGW dokonuje kontroli samodzielnie i przez wskazane osoby.
Szczegółowe informacje na ulotce „Czyste powietrze” (PDF), którą rozpowszechniano w trakcie spotkania, na stronie WFOŚiGW w Katowicach w zakładce Program „Czyste powietrze” oraz na stronie Ministerstwa Ochrony Środowiska.
Blok trzeci – od wniosku do realizacji
W ostatniej części prezentacji omówiono całą ścieżkę, jaką będzie musiał pokonać wnioskodawca w celu pozyskania dofinansowania na realizację wskazanych wcześniej inwestycji. Całość w przystępny sposób prezentuje wycinek z ulotki informacyjnej załączony poniżej.
Po zakończeniu prezentacji wszystkich założeń programu, mieszkańcy mieli możliwość zadawana pytań. Korzystano z tej możliwości przede wszystkim w odniesieniu do konkretnych potrzeb poszczególnych gospodarstw domowych. Informacje na temat programu, w tym odpowiedzi na wszelkie pytana, można uzyskać w punkcie konsultacyjnym WFOŚiGW w Katowicach, przy ul. Wita Stwosza 2.
Lidia Borowian-Cyba
– Tematy związane z niską emisją, jej wpływem na nasze zdrowie, a także rozwiązaniami mającymi zniwelować ten istotny problem, już na stałe zagościły w świadomości mieszkańców. To bardzo cieszy, bo znając zagrożenie i związane z nim konsekwencje, łatwiej jest określić plan działania, chociażby względem własnego gospodarstwa domowego. Niestety, jak sygnalizują to w rozmowach mieszkańcy, wielu osób nie satysfakcjonują proponowane w programie rozwiązania i zapewne będzie on wymagał weryfikacji. Mimo tych zastrzeżeń widzę w nim szansę na pozyskanie dofinansowania do indywidualnych inwestycji, choć nie nastąpi to tak szybko, jak byśmy sobie życzyli.
Bronisław Ficek
– To z jakim zainteresowaniem spotkało się niedzielne zebranie, to kolejny dowód na to, że mieszkańcom naszej gminy zależy na podniesieniu efektywności energetycznej w swoich domach, ale przede wszystkim uzyskaniu korzyści dla środowiska, które mają niebagatelny wpływ na zdrowie i życie mieszkańców, naszych bliskich. Nie będę na dzień dzisiejszy oceniał założeń tego programu, bo to czy okaże się pomocny, będzie moim zdaniem zależało od konkretnego przypadku. Liczę jednak na to, że możliwie wielu mieszkańców znajdzie w tym programie możliwość dla siebie, a organizator dopełni wszelkich starań by proces przyjmowania i realizacji wniosków rzeczywiście przebiegał w sposób jasny, przejrzysty i zrozumiały dla wszystkich stron.
