20 września (sobota) o godz. 18.00 wierni z obu gostyńskich parafii spotkali się w kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, aby za sprawą prezentacji na temat historii powstałej w 1925 roku samodzielnej parafii Gostyń, spojrzeć razem na minione lata. Spotkanie przybliżyło najważniejsze wydarzenia i etapy rozwoju wspólnoty.
Prezentację przedstawiła Lidia Borowian-Cyba, emerytowana nauczycielka historii, współautorka monografii Gostyni i wieloletnia członkini Mikołowskiego Towarzystwa Historycznego, która od lat z pasją przybliża mieszkańcom historię miejscowości, a w sobotni wieczór ukazała dzieje parafii w Gostyni w roku jubileuszowym, jak również w kontekście historii kościoła katolickiego na Górnym Śląsku ze względu na przypadający równolegle jubileusz 100-lecie archidiecezji katowickiej.
Bazując na wielu źródłach w przystępnych słowach wskazała, jak z dużej parafii mikołowskiej wydzieliła się mniejsza gostyńska wspólnota parafialna, która mimo trudnych dziejów zachowała wiarę i bogate życie religijne.
Pani Lidii w trakcie prezentacji towarzyszyli pozostali współautorzy monografii Gostyni – Henryk Cyba, mąż pani Lidii, oraz Joanna Pasierbek-Konieczny – Wójt Gminy Wyry.
Droga do własnej parafii
Na początku prezentacji pani Lidia przypomniała, że po I wojnie światowej i podziale Górnego Śląska, co nastąpiło w 1922 roku, powstała Administracja Apostolska Śląska Polskiego, a potem, w 1925 roku, na mocy bulli papieża Piusa XI, ustanowiono diecezję śląską – dzisiejszą archidiecezję katowicką. Zaznaczyła, że Gostyń historycznie należała do parafii w Mikołowie, a religijność mieszkańców miejscowości wyrażała się m.in. w budowie przydrożnych krzyży i uczestnictwie w nabożeństwach.
Ważnym momentem na drodze ku samodzielnej parafii było utworzenie na początku XX wieku podlegającej parafii w Mikołowie kuracji w Wyrach, za rozwój której odpowiedzialny był ks. Teofil Kocurek. W tym miejscu pani Lidia opisała m.in. jakie starania podejmował duchowny, aby zainicjować budowę kościołów zarówno w Wyrach, jak i w Gostyni.
Przypomniała też, że nad Gostynką wybuchł spór o lokalizację świątyni – były dwie propozycje: kościół bliżej szkoły, w centrum, lub nieco dalej, ale bliżej geograficznego środka wsi, aby wszyscy mieli do kościoła jednakowo blisko. Ostatecznie, przychylając się do argumentów mieszkańców z zachodniej części Gostyni, niewielki kościół pw. Podwyższenia Krzyża Św. zbudowano dalej od centrum i szkoły.
Pani Lidia przypomniała, że świątynię poświęcono 27 sierpnia 1922 roku i wtedy odbyła się w Gostyni pierwsza Msza Św., a także, że zanim została ustanowiona gostyńska parafia, w 1924 roku odbył się sakrament bierzmowania.
1 sierpnia 1925 roku erygowano parafię Gostyń obejmującą wiernych z całej miejscowości, a pierwszym proboszczem został ks. Paweł Doleżych. Później przystąpiono do rozbudowy kościoła, aby mógł pomieścić więcej osób. Wcześniej w Gostyni wyznaczono cmentarz.
Budowa nowego kościoła
W latach 30. XX wieku ks. prob. Piotr Pawełczyk, który przybyły do Gostyni w 1934 roku, zainicjował wzniesienie większej świątyni bliżej centrum wsi. Dzięki ofiarności mieszkańców i wsparciu diecezji już w 1939 roku poświęcono kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła.
Radość z nowej świątyni przyćmiły jednak tragiczne wydarzenia. Jak w ramach prezentacji przypomniała pani Lidia, w tym samym roku, tuż przed oddaniem kościoła do użytku, zmarł nagle ks. prob. Pawełczyk, a potem wybuchła II wojna światowa i gostynianie stracili nowo mianowanego proboszcza ks. Tomasz Mamzera, który na początku września został rozstrzelany przez Niemców. Później okupant zarekwirował trzy główne dzwony na potrzeby wojenne, po których w Gostyni zostały wyłącznie ich serca.
Po wojnie, jak wskazała w kolejnej części prezentacji pani Lidia, m.in. dalej upiększano nowy kościół, a życie religijne odradzało się dzięki licznym organizacjom. Parafia gostyńska miała do swojej pełnej dyspozycji dwa kościoły i obszerne probostwo.
Podział parafii
Duże zmiany przyniósł 1975 rok, bo jak przypomniała pani Lidia, to wtedy, mając na uwadze rosnące zaangażowanie wiernych i istnienie dwóch kościołów, dokonano podziału parafii Gostyń na dwie niezależne parafie: pw. św. Ap. Piotra i Pawła oraz pw. Podwyższenia Krzyża Św., dla której utworzono nowe księgi metrykalne.
Przy parafii św. Ap. Piotra i Pawła wybudowania probostwo i salki katechetyczne, a w latach 80. na wieży zamontowano nowe dzwony. Z kolei w parafii sąsiedniej w latach 90. staraniem wiernych powstał nowy kościół pod tym samym wezwaniem.
Ważnym momentem dla obu parafii na początku XXI wieku było ponadto przekształcenie starego kościoła w kaplicą cmentarną.
Współczesność i jubileusz
Na koniec pani Lidia opisała obecną działalność gostyńskich parafii, wskazując m.in. na pielgrzymki, procesje i wydarzenia, a zwłaszcza organizowaną wspólnie od 2003 roku procesję Bożego Ciała. Przypomniała o duszpasterzach kierujących parafiami, o księżach i osobach duchownych wywodzących się z Gostyni, ale też o najważniejszych remontach i inwestycjach, które przeprowadzono w ostatnich latach.
Ponadto podsumowała dotychczasowe działania związane z obchodami 100-lecia parafii, wskazując na opublikowany jeszcze w ubiegłym roku odcinek cyklu telewizji TVT pt. „Sakralne Dziedzictwo Śląska” poświęcony gostyńskiej parafii oraz zainagurowaną podczas odpustu w parafii św. Ap. Piotra i Pawła wystawę ocalałych serc starych dzwonów, której towarzyszy okolicznościowy artykuł dostępny na stronie parafii.
Na koniec pani Lidia podziękowała wszystkim osobom i instytucjom, które wspierały opracowanie prezentacji poprzez udostępnienie informacji i materiałów, konsultacje oraz życzliwe zainteresowanie.
Wspólnota ważniejsza niż mury kościołów
Dziękując pani Lidii za przygotowanie prezentacji, ks. prob. Henryk Nowara podkreślił, że mimo istnienia dwóch parafii i trzech kościołów wszyscy wierni tworzą w Gostyni jedną wspólnotę, bo nie chodzi o porównywanie, która świątynia jest lepsza i ważniejsza, lecz o wspólne budowanie żywej wspólnoty opartej na relacjach, miłości i obecności Boga.
Na koniec zachęcił do modlitwy o jedność i umacnianie tych więzi, wskazując, że Misje Święte w parafii Podwyższenia Krzyża Św. były szczególną okazją do pogłębiania wiary, słuchania Słowa Bożego i wzajemnego zbliżenia parafian.
Wydarzenie odbyło się pod patronatem obu gostyńskich parafii, Domu Kultury w Gostyni oraz Mikołowskiego Towarzystwa Historycznego.
ks. prob. Henryk Nowara
autorka prezentacji
Wójt Gminy Wyry
Inne wpisy odnoszące się do obchodów 100-lecia ustanowienia parafii Gostyń:
Gostyń od średniowiecza do współczesności / Lidia Borowian-Cyba, Henryk Cyba, Joanna Pasierbek-Konieczny
Katowice : Księgarnia św. Jacka, 2016. – 439 s. : il. (w tym kolor.); 24 cm; ISBN 978-83-7030-999-2
Książka składa się z dwóch części. Pierwsza z nich dotyczy dawniejszych dziejów Gostyni, począwszy od średniowiecza. Druga czasu od 1939 do 2016 roku.
